💡 1. ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับตลับลูกปืน (Bearings)
ตลับลูกปืน (Bearings) เป็นองค์ประกอบสำคัญในเครื่องจักรกลทุกชนิด ทำหน้าที่หลัก 3 ประการ คือ: ลดแรงเสียดทาน (Friction) ระหว่างชิ้นส่วนที่เคลื่อนที่, รองรับน้ำหนัก/ภาระ (Load), และกำหนดตำแหน่ง (Position) ของเพลาหรือแกนหมุนให้แม่นยำ
ชนิดของภาระ (Load Types) ที่แบริ่งรองรับ
ภาระแนวรัศมี (Radial Load): น้ำหนักหรือแรงที่กระทำตั้งฉากกับแกนหมุนของเพลา (เหมือนน้ำหนักของล้อรถ)
ภาระแนวแกน (Axial / Thrust Load): น้ำหนักหรือแรงที่กระทำขนานไปกับแกนหมุนของเพลา (เหมือนแรงผลักจากใบพัด)
🔩 2. ชนิดหลักของตลับลูกปืนและการใช้งาน
ตลับลูกปืนแบ่งออกเป็นกลุ่มหลักตามองค์ประกอบที่ใช้ในการลดแรงเสียดทาน: แบริ่งลูกกลิ้ง (Rolling Element Bearings) และ แบริ่งชนิดเลื่อน (Plain Bearings)
A. แบริ่งลูกกลิ้ง (Rolling Element Bearings)
ใช้ลูกกลมหรือลูกกลิ้งเป็นตัวกลางในการรองรับภาระและการเคลื่อนที่
| ชนิดของแบริ่ง | ลักษณะการใช้งานที่เหมาะสม | ความเร็ว | ภาระที่รองรับหลัก |
| 1. แบริ่งลูกปืนร่องลึก (Deep Groove Ball Bearing) |
| ทั่วไป/อเนกประสงค์ ใช้กันแพร่หลายที่สุด | สูงมาก (High Speed) | รับภาระแนวรัศมีสูง และภาระแนวแกนปานกลาง |
| 2. แบริ่งลูกปืนสัมผัสเชิงมุม (Angular Contact Ball Bearing) | งานที่ต้องการความแม่นยำสูงและรับภาระแนวแกนได้ในทิศทางเดียวหรือสองทิศทาง (ใช้เป็นคู่) | สูง (High Speed) | ภาระแนวแกนสูง และภาระแนวรัศมี |
| 3. แบริ่งลูกกลิ้งทรงกระบอก (Cylindrical Roller Bearing) | งานที่รับภาระแนวรัศมีหนักมาก และต้องการความเร็วสูง | ปานกลางถึงสูง | ภาระแนวรัศมีสูงมาก |
| 4. แบริ่งลูกกลิ้งเรียว (Tapered Roller Bearing) | งานที่รับภาระรวม (Combined Load) ทั้งแนวรัศมีและแนวแกนที่สูงมาก | ปานกลาง | ภาระแนวรัศมีสูง และภาระแนวแกนสูง |
| 5. แบริ่งลูกกลิ้งทรงกลม (Spherical Roller Bearing) | งานที่มีการเยื้องศูนย์ (Misalignment) หรือการโก่งตัวของเพลา (Shaft Deflection) | ต่ำถึงปานกลาง | ภาระแนวรัศมีสูงมาก |
B. แบริ่งชนิดเลื่อน (Plain Bearings / Bushings)
หลักการทำงาน: ไม่มีลูกกลิ้ง ใช้การรองรับเพลาโดยตรงผ่านผิวสัมผัส และอาศัยฟิล์มน้ำมัน (Hydrodynamic Lubrication) หรือวัสดุเฉพาะในการลดแรงเสียดทาน
เหมาะกับงาน: ภาระหนักมาก (Heavy Load), ความเร็วต่ำถึงปานกลาง, หรือใช้ในบริเวณที่จำกัดพื้นที่ (Compact Design) เช่น แบริ่งเพลาข้อเหวี่ยงในเครื่องยนต์
📊 3. หลักการเลือกใช้แบริ่งให้เหมาะสม
การเลือกแบริ่งที่ถูกต้องต้องพิจารณา 3 ปัจจัยหลัก:
A. ภาระ (Load)
ภาระเบา/ความเร็วสูง: เลือกใช้ Deep Groove Ball Bearing
ภาระหนัก/รัศมีสูง: เลือกใช้ Cylindrical Roller Bearing หรือ Spherical Roller Bearing
ภาระแนวแกนสูง: เลือกใช้ Thrust Bearing (แบริ่งรับแรงตามแนวแกน) หรือ Angular Contact Ball Bearing
B. ความเร็ว (Speed)
แบริ่งที่มี ลูกปืนกลม (Ball) เช่น Deep Groove Ball Bearing จะมีความสามารถในการรองรับความเร็วรอบสูงได้ดีกว่าแบริ่งที่มี ลูกกลิ้ง (Roller) เนื่องจากมีพื้นที่สัมผัสน้อยกว่าจึงเกิดแรงเสียดทานและความร้อนน้อยกว่า
C. การเยื้องศูนย์ (Misalignment)
หากเครื่องจักรมีโอกาสเกิดการเยื้องศูนย์ของเพลาเนื่องจากการโก่งตัวหรือความไม่แม่นยำในการประกอบ ควรเลือกใช้ Spherical Roller Bearing ซึ่งเป็นแบริ่งชนิดตั้งศูนย์ได้ด้วยตนเอง (Self-Aligning) เพื่อหลีกเลี่ยงความเสียหาย
การเลือกใช้ตลับลูกปืนที่เหมาะสมไม่เพียงแต่ช่วยยืดอายุการใช้งานของแบริ่งเท่านั้น แต่ยังช่วยเพิ่มประสิทธิภาพและความแม่นยำในการทำงานของเครื่องจักรทั้งหมดอีกด้วย
| หัวข้อหลัก | ตลับลูกปืน, Bearings, เครื่องจักรกล, การบำรุงรักษา, ระบบขับเคลื่อน |
| ชนิดของแบริ่ง | BallBearing, RollerBearing, แบริ่งลูกกลม, แบริ่งลูกกลิ้ง, Plain Bearing, Deep Groove, Angular Contact |
| คุณสมบัติ | ภาระ, Load, ความเร็ว, Misalignment, ภาระแนวแกน, ภาระแนวรัศมี |
| การเลือกใช้ | การเลือกใช้แบริ่ง, Self-Aligning, วิศวกรรมการผลิต, การออกแบบเครื่องจักร |
| ระดับความรู้ | คู่มือการใช้งาน, พื้นฐานเครื่องจักร, เทคนิคการเลือกใช้ |
#ตลับลูกปืน
#Bearings
#เครื่องจักรกล
#ภาระ
#ความเร็ว
#การเลือกใช้แบริ่ง
